Zielone wino portugalskie – vinho verde
Verde po portugalsku oznacza kolor zielony. Vinho verde to zielone wino portugalskie. A dlaczego akurat zielone? Czy rzeczywiście trunek ma taki kolor? A może chodzi o coś innego? Zapraszam do świata win portugalskich charakterystycznych dla północnej części kraju. Rozwiejemy dziś wszelkie tajemnice związane z „zielonym” trunkiem.
Słynne portugalskie vinho verde często wprowadza błąd swoją nazwą. Vinho to wino, jasna sprawa. Verde to kolor zielony. I właśnie ten wyraz często mylnie oddziałuje na naszą wyobraźnię.
- Czy vinho verde rzeczywiście jest zielone? Ma jasny kolor, zbliżony do tradycyjnych białych win (choć istnieją także inne kolory tego trunku, o czym przeczytasz w dalszej części wpisu).
- Czy vinho verde to wino z zielonych winogron? Trunek produkowany jest z dojrzałych winogron.
Skąd więc wzięła się ta tajemnicza i wprowadzająca w błąd nazwa? Rozwiązanie zagadki jest dość banalne.
Vinho verde związane jest ściśle z zielonym krajobrazem regionu Minho. Północ Portugalii charakteryzuje się bujną zielenią wynikającą m.in. dużą liczbą deszczowych dni w ciągu roku. Określenie „zielone” nie odnosi się więc do koloru trunku, ale do krajobrazów, w jakich dojrzewa winorośl.
Jest to najpowszechniejsze wyjaśnienie, choć istnieją także inne przesłanki uzasadniające pochodzenie nazwy zielonego wina. Jakie?
Niektórzy interpretują kolor zielony jako przeciwieństwo dojrzałości – zieleń kojarzy się ze świeżością i młodością. I z taką młodzieńczą werwą należy pić ten trunek.
Wiele osób nawiązuje także do zielonych pól zewsząd otaczających rosnące winogrona. Bardzo łatwo można zaobserwować taki krajobraz podczas spaceru: winorośl obsadzana jest na obrzeżach pól uprawnych (tworząc swego rodzaju miedzę w zamkniętym prostokącie), a inne rośliny uprawne znajdują się wewnątrz. Najczęściej jest to kukurydza i kapusta galicyjska.
Winorośl dojrzewa więc w otoczeniu połaci zielonych roślin, które przyczyniły się bezpośrednio do określania przyszłego wina „zielonym”.
Jak widać, zielone wino portugalskie może mieć kilka interpretacji nazwy. Która jest najsłuszniejsza? Trudno jednoznacznie stwierdzić – każda wersja przybliża nas do prawdy na temat zielonego trunku. Jedno jest natomiast pewne: nazwa vinho verde nie pochodzi od koloru wina.
Zielone wino z Portugalii dawniej i dziś
Historia „zielonego” wina
Region, w którym powstaje zielone wino portugalskie – Minho – znane jest z uprawiania winorośli od prawie dwóch tysięcy lat. Istnieją wzmianki, że nawet Rzymianie uprawiali tutaj winogrona. Kolejnymi pionierami upraw byli zakonnicy, którzy pilnie strzegli zwyczajów i tradycji winiarskich, zanim „wyciekły” do miejscowej ludności.
Podobno dawniej winorośl sadzona była w pobliżu drzew, tak aby mogła je opleść (a nawet połączyć się z sąsiadującymi drzewami), dzięki czemu owoce zwisały luźno z gałęzi. Było to ekonomiczne i jednocześnie niewymagające dodatkowej pracy rozwiązanie na hodowlę winorośli oraz pozyskiwanie owoców na wino. Dziś winorośl sadzi się na sznurach – tak jest łatwiej i produktywniej.
Co ciekawe, to właśnie vinho verde było pierwszym eksportowanym winem portugalskim. Gdzie było wysyłane? Do Anglii. W zamian Portugalczycy z północy otrzymywali swój ulubiony przysmak – dorsza. W XVI wieku popyt na zielone wino portugalskie zwiększył się za sprawą wzmożonego handlu w Viana do Castelo, gdzie powstał punkt handlowy wymiany towarów między Portugalczykami a Anglikami. Wymiana win regionalnych na dorsza stała się wówczas jeszcze łatwiejsza.
Obecnie to właśnie vinho verde jest drugim – zaraz po winie porto – najczęściej eksportowanym winem portugalskim.
Zielone wino – gdzie jest uprawiane?
Dziś uprawa winorośli pod vinho verde znajduje się w ściśle określonym obszarze określanym jako Região Demarcada dos Vinhos Verdes. Obejmuje 9 podregionów na północy Portugalii:
- Monção i Melgaço,
- Lima,
- Cávado,
- Ave,
- Basto,
- Sousa,
- Amarante,
- Paiva,
- Baião.
W dużym skrócie: jest to obszar rozciągający się od rzeki Minho na północy kraju (naturalna granica z Hiszpanią) po rzekę Douro na południu.
Wina zielone swój smak zawdzięczają przede wszystkim odpowiednim odmianom winorośli, granitowym glebom oraz łagodnym temperaturom i obfitym deszczom. Są to główne czynniki kształtujące profil vinho verde. Każdy z wymienionych powyżej podregionów winiarskich ma zapewne swój charakterystyczny, reprezentacyjny trunek.
I choć każde zielone wino może nieco różnić się bukietem smakowym – charakterystycznym dla podregionu – to jego smak nietrudno rozpoznać. Rześkie i owocowe idealnie nadaje się do picia podczas upalnych dni – zarówno osobno, jak i do posiłków.
Świetnie komponuje się jako aperitif do przekąsek lub z lekkimi daniami na bazie ryb, owoców morza czy białego mięsa oraz sałatek.
Até ao lavar dos cestos é vindima. To tradycyjne portugalskie powiedzenie, które dosłownie oznacza „winobranie trwa do momentu umycia wiader (na winogrona)”, co w przenośni oznacza: Nic się nie kończy, dopóki się nie skończy. Bez zbędnej filozofii – prosto i jasno powiedziane, prawda?
Rodzaje vinho verde
Jakby sama nazwa tego rodzaju wina była niezbyt dwuznaczna, to dodatkowo zielone wina portugalskie można jeszcze podzielić na… białe, czerwone, różowe i musujące! Wina, wina, wina dajcie… Tylko które wybrać?
Vinho verde branco – „zielone wino białe”
Reprezentacyjnymi odmianami tego rodzaju wina są Alvarinho i Loureiro. Znawcy określają je jako kwiatowo-owocowe (o cytrusowym posmaku), lekkie i „świeże”.
Dwa miasta położone na samej, samiusieńkiej północy Portugalii – Monção i Melgaço – są kolebką wina Alvarinho. Z kolei dolina rzeki Lima słynie z produkcji win Loureiro. W sklepach bez problemu znajdziemy vinho verde branco z oznaczeniami tych szczepów lub ich mieszanką.
„Zielone wino białe” szczególnie dobrze komponuje się z rybami i owocami morza oraz lekkimi przystawkami i sałatkami.
Jeśli jesteś fanem morskich dań, być może zainteresuje Cię także wpis: Owoce morza i ryby w Portugalii – lista najpopularniejszych >>>
Vinho verde tinto – „zielone wino czerwone”
Tego rodzaju trunek przez jednych jest uwielbiany, a przez innych omijany szerokim łukiem. Smak tego wina jest bardziej cierpki, wyrazisty. Vinho verde tinto tradycyjnie pija się w miseczkach zwanych „malga” – przypominają miseczki na zupę, jednak zamiast barszczu, znajdziemy w nich rubinowy alkohol.
Odmianami, które szczególnie zasługują na uznanie jest Vinhão, Borraçal, Espadeiro oraz Rabo de ovelha (swoją drogą ten ostatni szczep po polsku dosłownie oznacza „Owczy ogon”).
Warto wiedzieć, że „zielone wino czerwone” najlepiej komponuje się z nieco cięższymi daniami na bazie mięsa, np. papas de sarrabulho (tradycyjne danie ze świńską krwią w postaci zupy lub dodatku do mięsa) czy arroz de lampreia (ryż z minogiem).
Vinho verde rose – „zielone wino różowe”
Te wina mają bladoróżowy kolor pochodzący z czerwonych odmian winorośli. Poddawane są procesom winiarskim podobnym do produkcji win białych. Dzięki temu są lekko słodkie, doskonałe jako akompaniament do deserów i przystawek.
Ciekawy lokalnych słodkości? Przeczytaj także: TOP 7: Portugalskie desery, których warto spróbować >>>
Espumante de vinho verde – zielone wino musujące
Ta wariacja bąbelków jest aromatyczna i lekka – idealna do przystawek lub gorących posiłków. Jeśli jesteś miłośnikiem win musujących, koniecznie spróbuj tego portugalskiego rarytasu.
Przeczytaj więcej: Najlepsze wina portugalskie na każdą okazję >>>
Szlakiem zielonych win portugalskich – Rota dos Vinhos Verdes
Jeśli interesują Cię tematy winiarskie, z pewnością odnajdziesz wiele ciekawych miejsc do odwiedzenia w Portugalii. Szukaj ich w określeniu enoturismo, co oznacza turystykę winiarską i obejmuje m.in.:
- degustację wina,
- zwiedzanie winnic i podglądanie procesu robienia wina,
- uczestniczenie w kursach winiarskich i sommelierskich,
- ugniatanie winogron stopami według starodawnych zwyczajów (port. pisa das uvas),
- udział w winobraniu (port. vindima),
- zabawy podczas festiwali i festynów winiarskich (port. Feiras, Festivais, Eventos do Vinho).
Jeśli chodzi konkretnie o zielone wino portugalskie, warto zaplanować wycieczkę Szlakiem Zielonych Win (port. Rota dos Vinhos Verdes). Czekają tu na nas liczne winiarnie, restauracje, noclegi i firmy dedykowane winiarstwu, dzięki którym będziemy mogli dogłębniej poznać alkoholowe atrakcje regionu Minho. Propozycji jest naprawdę mnóstwo, a poszczególne propozycje można sprawdzić na oficjalnej stronie tutaj.
Przy okazji warto także odwiedzić miasta północnej Portugalii, m.in. Bragę, Viana do Castelo, Ponte de Lima oraz miasteczka położone wzdłuż rzeki Minho: Caminha, Vila Nova de Cerveira, Valença, Monção, Melgaço.
Przeczytaj także te wpisy
Nortada, czyli zimny wiatr na portugalskiej plaży
Północna Portugalia – co zobaczyć? Przewodnik
